काठमाडौं, ६ साउन : प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले पुष्पकमल दाहालसँगको पछिल्लो छलफलमा पार्टीका वरिष्ठ नेता माधवकुमार नेपालबारे दुई तिखो टिप्पणी गरे।
पहिलो : तपाईं मेरो टिममा बस्ने कि माधव नेपालको टिममा, फैसला गर्नुहोस्।
दोस्रो : तपाईं र म मिलौं। भैंसी तान्दा जुम्राहरू आफैं तानिएर आउँछन्।
वरिष्ठ नेता नेपालप्रति ओलीको आवेगात्मक असन्तुष्टि थियो यो। त्यसले नेकपामा ओलीको सम्बन्ध दाहालभन्दा नेपालसँग बढी तिक्ततापूर्ण देखाउँछ। ओली-नेपाल कटुता तत्कालीन एमालेको नवौं महाधिवेशनपछि उत्कर्षमा पुगेको हो। ओली र नेपाल २०७१ को नवौं महाधिवेशनमा छुट्टाछुट्टै प्यानल बनाएर भिडे। वामदेव गौतम खुलेरै ओलीका पक्षमा लागे।
झलनाथ खनालले भने भित्रभित्रै नेपाललाई साथ दिए। महाधिवेशनको नतिजा ओलीले ४९ मतान्तरले आफ्नो पोल्टामा पारे। त्यसयता ओली-नेपाल सम्बन्ध सुमधुर बन्न सकेको छैन। त्यसअघि पनि यी दुई नेताबीच खटपट नभएको होइन। ६ वर्षयता भने यी दुई नेताको सम्बन्ध कहिले निकै पेचिलो अवस्थामा रह्यो त कहिले पानीको फोकामा परिणत हुँदै आयो। प्रधानमन्त्री ओलीले नेपालसँगको सम्बन्धलाई ‘पुरेत र जजमानको सम्बन्ध’का रूपमा अथ्र्याउने गरेका छन्।
‘पुरेत र जजमानको सम्बन्ध भनेको जजमानले जहिले पनि पुरेतलाई मानसम्मान, दानदक्षिणा दिन्छ। पुरेतले भने जजमानलाई कहिल्यै केही दिँदैन’, ओलीले भन्ने गरेका छन्, ‘मेरो र माधव नेपालको सम्बन्ध पुरेत र जजमानको जस्तो भयो।
म जजमानजस्तो भएँ, उहाँचाहिँ पुरेतजस्तो हुनुभयो। मलाई उहाँले दिनुपर्छ भन्ने ठान्दिनँ। जुन दिन मान, सम्मान, सेवा नपुगेजस्तो हुन्छ त्यो दिन उहाँ आग्रह, रिसमा आइहाल्नुहुन्छ।’ ओली आफू पार्टी नेतृत्वमा आएदेखि नेपालले कहिल्यै साथ नदिएको महसुस गर्छन्। ओलीले संयमित भएर विधि र पद्धतिमा रही पार्टी चलाउनेभन्दा आफ्नो समूहको हित मात्र हेर्ने गरी काम गरेको भन्ने नेपाललाई लाग्छ। यही अविश्वास र असमझदारी बढ्दै जाँदा ओली-नेपाल सम्बन्ध दिनदिनै टाढिँदो छ।
एमाले-माओवादी एकतापछि नेकपामा त्रिपक्षीय शक्तिसंघर्ष छ। ओली, दाहाल र नेपालका आआफ्ना बलिया समूह छन्। दुई नेता मिल्दा अर्का किनारामा पर्छन्।
अहिले ओली एकातिर र दाहाल-नेपाल अर्काेतिर देखिँदा पार्टी र सरकार सञ्चालनमा ओली अप्ठ्यारोमा परेका छन्। यही अप्ठ्यारो अवस्थामा ओलीले नेपालसँग सम्बन्ध बढाउन चाहे। तर, ओली र दाहाल मिल्दा आफूलाई पेलेको भन्दै ओलीभन्दा दाहालसँग नजिकिन पुगे नेपाल।
प्रधानमन्त्री ओलीको अर्का अध्यक्ष दाहालसँग महिनामै झन्डै १५- २० पटक भेट हुन्छ। कहिले दाहाल ओली भेट्न बालुवाटार पुग्छन् त कहिले ओलीले नै बोलाएर छलफल गर्छन्। पछिल्लो पार्टी विवादमा पनि ओली र दाहालले १५ दिनमा झन्डै ११ पटक बालुवाटारमा घण्टौं छलफल गरेका छन्।
तर, नेपालसँग ओलीको यस्तो भेट ठप्पप्राय : छ। नेपालनिकट एक स्थायी समिति सदस्य भन्छन्, ‘प्रधानमन्त्रीले एक त भेट्नै बोलाउनुहुन्न, उहाँ (माधव नेपाल) पनि नबोलाइकन किन जाने भन्नेमा हुनुहुन्छ। भेटघाट नगन्य अवस्थामै छ। औपचारिक पार्टी काम, मिटिङहरूबाहेक मुस्किलले वर्षमा ५ पटक भेट हुन पनि गाह्रो छ।’ ओली उपचारका लागि ५ भदौ २०७६ मा सिंगापुर जाँदै थिए।
त्यही बिहान बालुवाटारमा नेकपा सचिवालय बैठक बस्यो। स्वास्थ्यलाभका विषयमा ओली र नेपालबीच चर्काचर्की पर्यो। ‘तपाईंले मेरो स्वास्थ्यबारेमा के सोच्नुहुन्छ ? तपाईंको चाहना मैले बुझेकै छु। कहाँकहाँ के भन्दै हिँड्नुभएको छ।
लौ भैगो, तपाईंको शुभकामना चाहिएन मलाई’, उक्त दिनको चर्काचर्कीमा ओलीले नेपालको स्वास्थ्यलाभको शुभकामनासमेत लिन अस्वीकार गरे। त्यसयता दुई नेताको सम्बन्ध औपचारिकतामा मात्रै सीमित हुन थाल्यो।
पार्टी एकताका काममा प्रदेश पदाधिकारी चयन गर्दा असहमति राखेपछि नेपाललाई बालुवाटार बन्दजस्तै हुन पुग्यो। त्यसअघि नेपालले संसद्मा दिएको एउटा अभिव्यक्तिले पनि ओलीको मन कुँडिएको थियो। त्यसबेला ओली भर्खरै मात्र दोस्रो पटक सरकारको नेतृत्वमा आएका थिए।
नेपालले संसद्लाई सम्बोधन गर्दै भने, ‘देशमा दण्डहीनता र अराजकता बढिरहेको छ। अझै पनि देश डुब्न दिने हो भने हामी सबै डुब्छौं। कोही पनि बच्दैनौ। त्यसैले पनि देशले एउटा गीतमा भनेजस्तै म देशमा एउटा मानिस खोजिरहेछु भन्ने अवस्था आइरहेको छ।’
आफ्नै पार्टीका नेता नेपालले संसद्मा गरेको यस्तो टिप्पणीले ओलीलाई नमीठो लाग्यो। त्यसमाथि नेपालले एकताका काममा प्रदेश पदाधिकारी, जिल्ला अध्यक्ष चयनमा मापदण्ड लागू गर्नुपर्ने, कार्यदल गठनदेखि एक व्यक्ति एक मुख्य जिम्मेवारीका विषय पार्टीभित्र उठाउन थाले।
ओलीले कतिपय अवस्थामा ओली र दाहालले गरेका निर्णयमा फरक मतसमेत राखे। त्यसपछि भने ओलीले एकताका क्रममा नेपाललाई अर्का नेता झलनाथ खनालभन्दा वरीयतामा माथि ल्याइएको पुरानो निर्णय उल्टाइदिए। त्यसपछि त न ओलीले नेपाललाई बालुवाटार बोलाएर छलफल गर्न थाले न त नेपाल नै बालुवाटार पुगे।
‘त्यसयता हिसाबै गर्दा पनि झन्डै अहिलेसम्म एक वर्षको बीचमा आधा दर्जन जति मात्र एक्लाएक्लै छलफल भएको होला। नत्र त्यसरी छलफल हुनै पाएको छैन’, नेपालनिकट ती स्थायी समिति सदस्य भन्छन्। ५ भदौको चर्काचर्कीपछि त ओली-नेपाल संवाद एकैचोटि साढे तीन महिनापछि २०७६ कात्तिक २६ मा भएको थियो। ओलीले त्यसबेला पनि नेपाललाई बारम्बार फोन गरेर बोलाएपछि मात्र भेट सम्भव भएको थियो।
ओलीले बोलाउँदासम्म पनि नेपाल गएका थिएनन्। प्रधानमन्त्रीले बोलाइसकेपछि भेटघाटमा जान आफूनिकट नेताले आग्रह गरेपछि भने नेपाल बालुवाटार गएका थिए। त्यसबेला ओलीले बढ्दो तिक्तता हटाउने र हार्दिकता बढाउने, पार्टी कार्यालय पुनर्निर्माणको जिम्मा दिने, कालापानी, लिपुलेक र लिम्पियाधुराको सीमामा देखिएको समस्या समाधान गर्न ‘विशेष दूत’का रूपमा भारत पठाउनेजस्ता प्रस्ताव नेपालसामु राखेका थिए।
लन्चसहित चार घण्टा छलफल गरेका नेपाल भोलिपल्टै फेरि बालुवाटार पुगेर ओलीको प्रस्तावमा काम गर्न आफू तयार रहेको जवाफ दिएर फर्केका थिए। रामकृष्ण अधिकारीले अन्नपूर्ण पाेस्ट दैनिकमा समाचार लेखेका छन् ।